مرحله ایجاد

ایجاد یا همان تولد، اولین مرحله شکل گیری یک کسب و کار است و از زمانی آغاز می شود که یک یا چند نفر به فکر ایجاد یک کسب و کار مشخص باشند. در این صورت نطفه اولیه کسب و کار شکل گرفته است. اما گذشته از پرسش های آغازین و مذاکرات معمول برای رسیدن به نظرات مشترک بین افراد، اصلی ترین مسئله برای یک تیم، مشخص شدن هدف اصلی از آن کسب و کار است. بعضا پیش می آید که افرادی دور هم جمع میشوند اما خود دقیقاً نمی دانند که به دنبال چه چیزی هستند. مشخص نبودن هدف اصلی موجب می شود که اهداف فرعی در دستور کار قرار گیرد و افراد زمانی متوجه می شوند که دیگر خیلی دیر شده و انرژی کافی جهت برگشتن به هدف اصلی از دست رفته است.

موضوع مهم دیگر این است که بدانید مسیر رسیدن به هدف انتخاب شده چیست. یعنی یکبار باید از ابتدا تا انتها مسیر شکل گیری کار و رسیدن به نتایج را ترسیم کرده و همه بر آن اتفاق نظر داشته باشید. در کنار هدف و مسیر، عامل مهم بعدی در شکل گیری یک رابطه کاری درست، انتخاب همکاران مناسب و به اصطلاح امروزی، “هم بنیانگذاران” است. کسانی که قرار است با شما در انجام کار شریک شده و سال ها در کنار هم برای انجام یک هدف مشترک باقی بمانید.

موضوع مهم سوم، داشتن بازار و سود محاسباتی قابل قبول است. ممکن است افرادی متفق برای یک هدف مشخص وجود داشته باشند، اما بازاری برای کارشان پیش بینی نشده باشد. این یعنی حتی در صورت رسیدن به هدف موردنظر، فروش کالای بدست آمده مقدور نبوده و یا عرضه کالا از طرف رقبا بیش از تقاضای بازار باشد.

مرحله طفولیت

اگر کسب و کاری به درستی ایجاد شد، آنگاه دوران طفولیت آن فرا می رسد. طفولیت یک کسب و کار مثل طفولیت هر موجود زنده از حساسیت و شکنندگی بالایی برخوردار است و اگر درست شناخته نشود می‌تواند سریعاً به اتمام همکاری‌ها و مرگ زودرس آن کسب و کار منجر شود.

در این دوران ممکن است چند عامل مزاحم، حرکت گروهی تیم را مختل کند.

• اول، فقدان تصمیم گیری های درست است. تفرق نظرات افراد و پافشاری بر عقائد خود می‌تواند به راحتی تشکل نوپای ایجاد شده را با چالش‌های جدی مواجه کند. می گویند بهتر است در این دوران یک نفر تمام کننده میان جمع وجود داشته باشد.
•  دومین عامل مزاحم، نقدینگی منفی است. در این دوران و نیز دوران رشد اولیه ممکن است شما با بحران نقدینگی مواجه شوید، چرا که معمولاً جمع تشکیل شده فاقد بنیه مالی بوده و توان تامین هزینه های اولیه کسب و کار را ندارد .
• سومین چالش این دوران، انتخاب محصول اولیه نامناسب است. تعریف محصول اولیه قابل دسترس یا همان MVP موضوع مهمی است که باید به درستی انتخاب شده باشد. توقعات بالا از محصول اولیه می تواند از همان ابتدا کار را با شکست مواجه کند و بالاخره عامل چهارم، نداشتن صبر و تحمل در طی این دوران است.

دوران طفولیت، اقتضائات خاص خودش را دارد و تدریج خودش را می طلبد. اگر درک درستی از این شرایط نداشته و فرصت لازم جهت پخته شدن درست کار و تثبیت ارتباطات مربوطه و رسیدن به ادبیات مشترک را ندهید، مثل میوه های نارسی خواهید شد که زودهنگام برداشت شده و در این صورت هیچگاه محصول مورد نظر تحقق نمی یابد .

رشد سریع

پس از طی موفقیت آمیز دوران طفولیت، اکنون تیم آماده یک شروع خوب در جهت رسیدن به اهداف خود است که بدلیل انگیزه و روحیه بالای افراد تیم می تواند به یک جهش و پیشرفت بزرگ منجر شود.

در اینجا دو نوع رشد را می توان تجربه کرد:

رشد اول یک رشد طبیعی است و آن در شرایطی است که مسئولیت های تیم به درستی تعیین شده و همه با آگاهی کامل نسبت به نقش و وظایف خود و نیز تفاهم و هماهنگی بالا عمل نمایند. در این صورت میتوان یک حرکت و رشد سریع و البته پایدار را انتظار داشت، رشدی که می‌تواند در زمان کوتاهی کسب و کار (یا همان سازمان نوپا) را از یک شرایط اولیه به یک شرایط تغییر یافته مبدل کند.

اما ممکن است رشدی غیر طبیعی نیز رخ دهد. رشد غیر طبیعی معمولا ناشی از عدم آمادگی و هماهنگی‌های تیمی ایجاد میشود که یکی از  عوامل مهم آن، می تواند دخالت های بیش از حد بنیانگذار باشد که اصطلاحاً به آن تله بنیانگذار می گوییم. بنیانگذار چون بیشترین انگیزه و تلاش را از ابتدای شکل گیری طرح و ایده شکل گیری موضوع داشته، می تواند سلائق خود را بر جمع تحمیل کرده و به دلیل غلبه نظر و رای خود بر دیگران، موجب عدم شکل‌گیری درست و هماهنگ تیم شود.

برای حل مسئله و شکل گیری صحیح تیم، باید نقش بنیانگذار به تدریج کم رنگ شده و تیم با اتکا به دانش و انگیزه های ذاتی خود حرکت را آغاز کند. این یک توصیه مهم است که امیدوارم همه تیم های استارتاپی مدنظر قرار دهند، البته این بحث زمینه های دیگری هم دارد که انشاله در بخش های بعد بیشتر با هم گفتگو می کنیم.

شما می توانید متن کامل این مقاله را در صفحه ویرگول تیهو به این نشانی مشاهده فرمایید.

نوشته شده توسط سعید سنایی، مدیر اجرایی و هم بنیان گذار استارتاپ ری‌زان

این هدفی است که ما در سری مقاله های “نکات کلیدی در مسیر رشد یک کسب و کار” به دنبال آن هستیم.

سیستم های باز و سیستم های بسته

سیستم های حاکم بر یک سازمان یا کسب و کار از یکی از دو رویه باز یا بسته تبعیت می کنند. بدلیل اهمیت این موضوع ابتدا در مورد این دو سیستم مختصرا صحبت کوتاهی خواهیم داشت.

در یک تعریف ساده، یک سیستم بسته فضایی با رویکردهای محدود کننده است. فضایی است دارای برخی ویژگی های خاص نظیر جزء نگری، تمرکزگرایی، قانون مداری، دارای مرزهای ثابت، وابسته، حقوق بگیری، تضاد گریز، دارای هدف های مکانیکی و  برقرار کننده تعادل استاتیک با محیط.

اما در مقابل، در یک سیستم باز محدودیت ها برداشته شده و راه جهت بروز خلاقیت و نوآوری هموار میگردد. برخی از  ویژگی های سیستم های باز عبارتند از: کلی نگری، تمرکز زدایی، برقراری تعادل پویا با محیط، دارای رویکردهای پیش دستانه، قابلیت پذیرش تضاد ها، مستقل، ماموریت گرا، ارگانیک و منعطف.

همانطور که مشاهده می شود، شاخصه های رشد یک سازمان پویا همگی به یک سیستم باز نزدیک تر هستند. از نظر ما پیش فرض حرکت به سمت یک سازمان پویا و رو به رشد، حرکت در مسیر سیستم های باز است و مهم این است که به این رویکرد در یک کسب و کار توجه شود.

قابلیت انعطاف و کنترل پذیری

قابلیت انعطاف به بیان ساده یعنی قابلیت تغییر در یک سیستم کاری یا یک سازمان. یعنی تحمل شنیدن نظرات یکدیگر، پذیرش تغییرات پیاپی، پویایی و شناوری. در مقابل، کنترل پذیری یعنی اعمال روش هایی در جهت ایجاد چارچوب های کاری. نظیر اعمال قانون، قاعده، ضوابط و مقررات. در مسیر رشد هر کسب و کار هر چه جلوتر می رویم قابلیت انعطاف کمتر شده و جای خود را به کنترل پذیری می دهد. یعنی میل همه دست اندرکاران آن سازمان به این سمت می رود که با اعمال روش هایی قانون مداری و کنترل بر افراد و فعالیت ها را افزایش دهند. این البته یک مسیر طبیعی است و گریزی هم از آن نیست اما سوال مهم این است که نقطه قرارگیری ایده آل برای یک سازمان در کجاست؟

اگر روند تغییرات این دو مشخصه را در طول دوره رشد یک کسب و کار رسم کنیم، خواهیم دید که مطابق انتظار این دو مشخصه در خلاف جهت یکدیگر در حال تغییر هستند، بنابراین حتما در جایی همدیگر را قطع می کنند. از نظر ما این همان جایی است که ما آن را نقطه تعادل یا تکامل سیستم می نامیم.

منحنی رشد یک سازمان

همانطور که در ابتدای بحث بیان شد، یک کسب و کار همچون یک موجود زنده است. متولد میشود، به مرحله رشد و بلوغ میرسد و در نهایت دوران پیری آن فرا میرسد. در این میان می بایست از موانع مختلفی عبور کند که ما آنها را تله می نامیم. تله های مهم پیش رو برای یک کسب و کار عبارت است از:

• تله ایجاد (ناشی از نبود هدف و روابط نافرجام بین افراد هسته اصلی).
• تله طفولیت (یعنی انتظارات نامتوازن و درک غیر یکسان هسته اصلی از کار و یکدیگر)
• تله رشد (شامل تله بنیان گذار و نیز رشد نامتوازن و ناپایدار)
• تله دوران بلوغ (یا تله کارآفرین یعنی گذر از دوران خلاقیت و حرکت به سمت استقرار)
• و تله ثبات (یعنی بروکراسی، قانونگرایی و خشک شدن استعدادها و خلاقیت ها)

اگر به درستی این مسیر را بشناسیم، گذر از همه این موانع به آسانی رخ خواهد داد. اما برای این منظور باید بدانیم که در چه مرحله ای از رشد سازمانی قرار داریم و آفت ها و راه حل های هر یک چیست. این هدف اصلی ما از این بحث است که سعی می کنیم در مقاله های آتی، به جزییات آن بپردازیم. در این راه کمک و همفکری شما قطعا برای بنده مغتنم و ارزشمند خواهد بود.

شما می توانید متن کامل این مقاله را در صفحه ویرگول تیهو به این نشانی مشاهده فرمایید.

نوشته شده توسط سعید سنایی، مدیر اجرایی و هم بنیان گذار استارتاپ ری‌زان